تاکید مرکز پژوهش‌ها بر راه حل بورس انرژی برای چالش صنعت برق
در گزارشی که توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر شده است، با بررسی مسائل راهبردی بخش انرژی در برنامه هفتم توسعه، افزایش سهم معاملات برق در بورس انرژی به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای حل چالش‌های صنعت برق معرفی شده است. این گزارش، صنعت برق را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع زیرساختی کشور معرفی کرده و بیان کرده است که این صنعت در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی در زمینه تأمین منابع مالی برای توسعه ظرفیت نیروگاهی مواجه بوده است. یکی از عوامل اصلی این مشکلات، نظام قیمت‌گذاری ناکارآمد برق بوده که منجر به کاهش درآمد و افزایش بدهی دولت به بخش خصوصی شده است. این وضعیت باعث شده است که جذابیت سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش یابد و ناترازی مالی صنعت برق افزایش یابد.
برای حل این مسئله، در لایحه برنامه هفتم توسعه آمده است که وزارت نیرو موظف است با لحاظ ارزش سوخت نیروگاه‌ها و افزایش سهم معاملات برق در بورس انرژی، سهم معاملات مذکور را تا پایان سال دوم اجرای برنامه به حداقل ۳۰ درصد و در انتهای برنامه به حداقل ۶۰ درصد از کل معاملات برساند. همچنین، رابطه مالی وزارت نیرو و دولت نیز باید به‌گونه‌ای اصلاح شود که علاوه بر ایجاد استقلال مالی صنعت برق و قطع وابستگی به بودجه عمومی دولت، ناترازی مالی صنعت برق نیز رفع شود و انگیزه اقتصادی برای بهبود بازدهی نیروگاه‌ها و کاهش تلفات در شبکه فراهم گردد.
گزارش بیان می‌کند که وضعیت معاملات در بازار بورس انرژی در یک دهه اخیر فراز و نشیب‌هایی داشته است. ارزش کل معاملات بازار برق انرژی در سال ۱۴۰۱ بیش از ۳۰۰ میلیارد تومان بوده که نسبت به سال ۱۴۰۰ به نصف رسیده است. بیشترین مقدار معاملات به خود اختصاص داده‌اند که مبلغش از ۷۰۰ میلیارد تومان گذشته است. با این حال، سهم معاملات بورس انرژی از کل معاملات برق کشور بسیار کم و حدود ۳ درصد است. وضعیت کلی بازار برق نسبت به قبل از برنامه ششم توسعه تغییر محسوسی نداشته و بیشتر معاملات در بورس انرژی مربوط به معاملات برق بوده است.
آمارها نشان می‌دهد که قیمت برق در بورس انرژی به میزان قابل‌توجهی کمتر از قیمت آن در بازار عمده‌فروشی است که دلیل اصلی آن، قدرت نقدشوندگی معاملات بورس انرژی است. به دلیل ناترازی اقتصادی صنعت برق، مبلغ برق خریداری شده از نیروگاه در بازار عمده‌فروشی با تأخیر زیادی پرداخت می‌شود و این امر تمایل نیروگاه‌ها به انجام معاملات نقدی، ازجمله در بورس انرژی، را افزایش داده است.
با این وجود، عملکرد بازار برق بورس انرژی در حوزه معاملات برق نهایی کشور نه چندان قوی بوده و نقش بسیار کمی در معامل
لات نهایی بازار برق داشته است. از ابتدای شروع معاملات برق در بورس انرژی، بیش از ۱۰ سال گذشته و در این مدت، قوانین مختلفی برای تسریع و بهبود معاملات تصویب شده‌اند. با این حال، عملکرد این بازار نشان می‌دهد که نهایتاً سه درصد از کل معاملات برق کشور در این بازار انجام شده است.
پیامدهای این وضعیت شامل کاهش انگیزه سرمایه‌گذاران برای ورود به صنعت برق، افزایش ناترازی در تولید و مصرف برق، و افزایش بدهی دولت به صنعت برق می‌شود.
بر اساس گزارش، برای رونق معاملات برق در بورس انرژی و افزایش سهم این بازار در کشف قیمت برق، باید رویکردهای کلی وزارت نیرو در زمینه تجارت برق مشخص شود. این شامل در نظر گرفتن سهم بازارهای مختلف نظیر بازار عمده‌فروشی برق و بازار بورس انرژی می‌شود. همچنین، اجرای قوانین مرتبط با تجارت برق باید با یک‌رویه و در جهت افزایش سهم معاملات برق در بورس انرژی انجام شود.
یکی از راهکارهای افزایش رقابت‌پذیری در بازار برق، توسعه معاملات بورس انرژی و اصلاح ساختار بازار برق است. به‌طور خاص، افزایش رقابت در بخش خرده‌فروشی برق می‌تواند بهبود مستقیمی در عملکرد بازار برق داشته باشد. همچنین، افزایش انعطاف‌پذیری در تعیین سقف قیمتی و تعرفه‌های برق مشترکان فعال در بورس انرژی، شرایط فعالیت در این بازار را تسهیل و بهبود بخشید.
اصلاح ساختار بازار برق نیز نیازمند تغییرات جدی در سیاست‌ها و قوانین مرتبط است. یکی از بازیگران اصلی در بازار برق ایران شرکت‌های توزیع هستند. بنابراین، ساختار بازار برق باید به‌نحوی اصلاح شود که این شرکت‌ها به عنوان عوامل اصلی در فرآیند توزیع برق، بهره‌وری بیشتری داشته باشند. برای افزایش رقابت در بازار خرده‌فروشی برق، ورود بخش خصوصی به این بازار باید تسهیل شود و موانع رقابت کاهش یابد.
در نهایت، نمایندگان مجلس شورای اسلامی وزارت نیرو را مکلف کردند تا سهم معاملات برق در بورس انرژی ایران را به ۳۰ درصد تا پایان سال دوم برنامه هفتم توسعه افزایش دهند و همچنین رابطه مالی وزارت نیرو با دولت را اصلاح کرده و استقلال مالی صنعت برق را تامین کنند.
نویسنده تیم همراه فلز
دیدگاه‌ها
در حال بارگذاری دیدگاه‌ها...