این متن ضوابط طراحی و ساخت پارکینگ‌های مسکونی و تجاری را بر اساس مقررات ملی ساختمان و طرح تفصیلی تهران توضیح می‌دهد. از تعداد و ابعاد پارکینگ‌ها تا شیب رمپ، فاصله ستون‌ها، ارتفاع درب‌ها و اصطلاحات کلیدی (اختصاصی، مزاحم، مشاع)، این راهنما به طراحی ایمن و کارآمد پارکینگ کمک می‌کند.
پارکینگ بهعنوان یکی از اجزای حیاتی در طراحی ساختمان‌های مسکونی، تجاری و عمومی، نقش مهمی در تأمین آسایش ساکنان و کاربران ایفا می‌کند. ضوابط و استانداردهای مربوط به ساخت پارکینگ در ایران بر اساس مقررات ملی ساختمان و طرحهای تفصیلی شهرداریها تدوین شدهاند. این ضوابط با هدف تأمین ایمنی، دسترسی آسان و استفاده بهینه از فضا تنظیم شدهاند. در این متن، به بررسی ضوابط ساخت پارکینگ، حداقل ارتفاع مورد نیاز و اصطلاحات مرتبط با انواع پارکینگ‌ها پرداخته می‌شود. با ما همراه باشید.
ضوابط ساخت پارکینگ مسکونی
ضوابط ساخت پارکینگ مسکونی در ایران بر اساس مقررات ملی ساختمان (مبحث چهارم و نوزدهم) و آییننامههای شهرداریها تدوین شده است. این ضوابط برای تأمین ایمنی، دسترسی مناسب و راحتی ساکنان طراحی شدهاند. در ادامه، مهمترین نکات مربوط به ضوابط ساخت پارکینگ مسکونی ارائه می‌شود:
تعداد پارکینگ مورد نیاز
- بر اساس تعداد واحدهای مسکونی، حداقل یک پارکینگ برای هر واحد مسکونی الزامی است.
- در برخی شهرها (مانند تهران)، برای واحدهای مسکونی با مساحت بیش از ۱۵۰ مترمربع، تأمین پارکینگ اضافی (۱.۵ یا ۲ پارکینگ) ممکن است الزامی باشد.
- در مجتمعهای مسکونی با تعداد واحدهای بالا، پارکینگ‌های مهمان نیز باید تأمین شود (معمولاً ۰.۲ تا ۰.۵ پارکینگ به ازای هر واحد).
ابعاد پارکینگ
- حداقل ابعاد استاندارد برای یک پارکینگ مسکونی ۲.۵ متر عرض و ۵ متر طول است.
- برای پارکینگ‌های کنار هم (موازی)، عرض هر پارکینگ باید حداقل ۳ متر باشد.
- در صورت وجود ستون بین پارکینگ‌ها، عرض اضافی (حداقل ۳۰ سانتیمتر) برای هر ستون در نظر گرفته می‌شود.
- برای پارکینگ معلولان، عرض پارکینگ باید حداقل ۳.۵ متر باشد.
شیب رمپ پارکینگ
- حداکثر شیب مجاز برای رمپ ورودی پارکینگ ۱۵ درصد است.
- در صورت نیاز به شیب بیشتر، باید رمپ بهصورت دو مرحلهای با یک سطح افقی میانی طراحی شود.
- عرض رمپ حداقل ۳ متر برای یک خودرو و ۵ متر برای تردد دو خودرو بهصورت همزمان است.
شعاع گردش
- حداقل شعاع گردش برای خودروها در پارکینگ ۶.۵ متر است تا امکان مانور ایمن فراهم شود.
- در پارکینگ‌های طبقاتی، شعاع گردش رمپها باید حداقل ۷ متر باشد.
دسترسی و ورودی
- ورودی پارکینگ باید از معابر عمومی تأمین شود و در معابر با عرض کمتر از ۶ متر، ایجاد ورودی پارکینگ ممنوع است.
- درب پارکینگ باید حداقل ۲.۴ متر ارتفاع و ۲.۵ متر عرض داشته باشد.
- در صورت استفاده از درب برقی، سیستم ایمنی (مانند حسگر توقف) الزامی است.
تهویه و روشنایی
- پارکینگ‌های سرپوشیده باید مجهز به سیستم تهویه مکانیکی یا طبیعی باشند (حداقل ۲ درصد مساحت کف پارکینگ برای تهویه طبیعی).
- روشنایی پارکینگ باید حداقل ۵۰ لوکس باشد و از لامپهای مقاوم در برابر رطوبت استفاده شود.
ایمنی و آتشنشانی
- پارکینگ‌ها باید مجهز به سیستم اطفای حریق (کپسول آتشنشانی یا اسپرینکلر) باشند.
- مسیرهای خروج اضطراری باید مشخص و بدون مانع باشند.
- استفاده از مصالح غیرقابل اشتعال در دیوارها و سقف پارکینگ الزامی است.
برای کفسازی و زیرسازی رمپها معمولاً از فولادهای پرکاربردی مانند ورق سیاه استفاده می‌شود. برای استعلام قیمت ورق سیاه بر روی لینک مربوطه کلیک کنید یا با کارشناسان فروش همراه فلز تماس بگیرید.
ضوابط ساخت پارکینگ مسکونی را میتوانید در جدول زیر به صورت خلاصهتر مشاهده کنید:
| معیار |
توضیحات |
| تعداد پارکینگ |
حداقل ۱ پارکینگ برای هر واحد مسکونی؛ برای واحدهای بالای ۱۵۰ مترمربع، ۱٫۵ تا ۲ پارکینگ. پارکینگ مهمان (۰٫۲ تا ۰٫۵ به ازای هر واحد) در مجتمعهای بزرگ. |
| ابعاد پارکینگ |
حداقل ۲٫۵ متر عرض و ۵ متر طول برای هر پارکینگ؛ ۳ متر برای پارکینگ‌های موازی؛ ۳٫۵ متر برای معلولان. ۳۰ سانتیمتر عرض اضافی برای هر ستون. |
| شیب رمپ |
حداکثر ۱۵٪؛ رمپ دو مرحلهای برای شیبهای تند. عرض رمپ: حداقل ۳ متر (یکطرفه) یا ۵ متر (دوطرفه). |
| شعاع گردش |
حداقل ۶٫۵ متر برای مانور خودروها؛ ۷ متر در پارکینگ‌های طبقاتی. |
| دسترسی و ورودی |
ورودی از معابر با عرض حداقل ۶ متر. درب با عرض ۲٫۵ متر و ارتفاع ۲٫۴ متر. درب برقی با حسگر ایمنی. |
| تهویه و روشنایی |
تهویه طبیعی (۲٪ مساحت کف) یا مکانیکی. روشنایی حداقل ۵۰ لوکس با لامپهای مقاوم در برابر رطوبت. |
| ایمنی و آتشنشانی |
سیستم اطفای حریق (کپسول یا اسپرینکلر)، مسیرهای خروج اضطراری، مصالح غیرقابل اشتعال. |
حداقل ارتفاع پارکینگ
برای ساخت یک پارکینگ، علاوه بر ضوابط بالا، باید میزان ارتفاع را هم در نظر گرفت. مهمترین نکات برای حداقل ارتفاع پارکینگ به صورت زیر است:
- ارتفاع استاندارد: حداقل ارتفاع آزاد پارکینگ مسکونی ۲.۴ متر است (از کف تا زیر سقف یا تأسیسات).
- پارکینگ‌های طبقاتی: در پارکینگ‌های طبقاتی، ارتفاع آزاد باید حداقل ۲.۶ متر باشد تا امکان نصب تأسیسات (مانند لولهکشی و تهویه) فراهم شود.
- موارد خاص: در صورت استفاده از سیستمهای پارکینگ مکانیزه (مانند آسانسور خودرو)، ارتفاع مورد نیاز ممکن است تا ۳.۵ متر یا بیشتر افزایش یابد.
- تأسیسات: هیچگونه تأسیساتی (لوله، کابل و غیره) نباید در ارتفاع کمتر از ۲.۲ متر از کف پارکینگ قرار گیرد.
ضوابط ساخت پارکینگ تجاری
ضوابط ساخت پارکینگ تجاری در ایران بر اساس مقررات ملی ساختمان و آییننامههای شهرداریها تعیین می‌شود و به دلیل تردد بالا، الزامات سختگیرانهتری نسبت به پارکینگ مسکونی دارد. در ادامه، خلاصهای از مهمترین ضوابط ارائه می‌شود:
تعداد پارکینگ
- برای هر ۱۰۰ مترمربع زیربنای مفید تجاری، ۲ تا ۴ پارکینگ (بسته به کاربری و مقررات محلی).
- پارکینگ معلولان (حداقل ۱ به ازای هر ۵۰ پارکینگ عادی) الزامی است.
ابعاد پارکینگ
- حداقل ۲.۵ متر عرض و ۵ متر طول برای هر خودرو.
- پارکینگ‌های کنار هم: حداقل عرض ۳ متر.
- پارکینگ معلولان: حداقل عرض ۳.۵ متر.
- در صورت وجود ستون، ۳۰ سانتیمتر عرض اضافی برای هر ستون.
شیب رمپ
- حداکثر شیب ۱۲-۱۵٪ (ترجیحاً ۱۰٪).
- عرض رمپ: حداقل ۳.۵ متر (یکطرفه) یا ۶ متر (دوطرفه).
- رمپهای تند باید دو مرحلهای با سطح افقی میانی باشند.
شعاع گردش
- حداقل ۷ متر برای مانور خودروها.
- در پارکینگ‌های طبقاتی، حداقل ۷.۵ متر برای رمپها.
دسترسی و ورودی
- ورودی از معابر با عرض حداقل ۸ متر.
- درب ورودی: حداقل ۳ متر عرض و ۲.۴ متر ارتفاع.
- سیستمهای کنترل تردد (مانند گیت) توصیه می‌شود.
- مسیر عابر پیاده جداگانه برای دسترسی به ورودیها.
تهویه و روشنایی
- تهویه مکانیکی یا طبیعی (حداقل ۴٪ مساحت کف).
- روشنایی حداقل ۱۰۰ لوکس با علائم راهنمای روشن.
ایمنی و آتشنشانی
- سیستم اطفای حریق خودکار (اسپرینکلر) الزامی.
- مسیرهای خروج اضطراری مشخص و متصل به آسانسور یا پله.
- مصالح مقاوم در برابر آتش و سیستم تشخیص دود.
حداقل ارتفاع پارکینگ تجاری
- حداقل ۲.۶ تا ۳ متر (برای خودروهای بزرگتر).
- برای پارکینگ‌های مکانیزه: تا ۳.۵ متر یا بیشتر.
- تأسیسات نباید در ارتفاع کمتر از ۲.۲ متر باشند.
برای سقفهای سبک پارکینگ یا پوشش دیوارهها که مقاومت در برابر زنگزدگی نیاز دارند، از ورق گالوانیزه استفاده می‌شود. برای استعلام قیمت ورق گالوانیزه بر روی لینک مربوطه کلیک کنید یا با کارشناسان فروش همراه فلز تماس بگیرید.
ضوابط ساخت پارکینگ تجاری را هم میتوانید در جدول زیر به صورت خلاصه مشاهده کنید:
| معیار |
توضیحات |
| تعداد پارکینگ |
۲ تا ۴ پارکینگ به ازای هر ۱۰۰ مترمربع زیربنای مفید (بسته به کاربری). حداقل ۱ پارکینگ معلولان به ازای هر ۵۰ پارکینگ عادی. |
| ابعاد پارکینگ |
حداقل ۲٫۵ متر عرض و ۵ متر طول؛ ۳ متر برای پارکینگ‌های موازی؛ ۳٫۵ متر برای معلولان. ۳۰ سانتیمتر عرض اضافی برای هر ستون. |
| شیب رمپ |
حداکثر ۱۲-۱۵٪ (ترجیحاً ۱۰٪). عرض رمپ: حداقل ۳٫۵ متر (یکطرفه) یا ۶ متر (دوطرفه). رمپ دو مرحلهای برای شیبهای تند. |
| شعاع گردش |
حداقل ۷ متر برای مانور خودروها؛ ۷٫۵ متر در پارکینگ‌های طبقاتی. |
| دسترسی و ورودی |
ورودی از معابر با عرض حداقل ۸ متر. درب با عرض ۳ متر و ارتفاع ۲٫۶ تا ۳ متر. سیستم کنترل تردد توصیه می‌شود. |
| تهویه و روشنایی |
تهویه مکانیکی یا طبیعی (۴٪ مساحت کف). روشنایی حداقل ۱۰۰ لوکس با علائم راهنمای روشن. |
| ایمنی و آتشنشانی |
سیستم اطفای حریق خودکار (اسپرینکلر)، مسیرهای خروج اضطراری، مصالح مقاوم در برابر آتش، سیستم تشخیص دود. |
اصطلاحات رایج مربوط به انواع پارکینگ‌های ساختمانی
پارکینگ‌های ساختمانی اصطلاحات مخصوص به خود را دارند که در ادامه به برخی از مهمترین آنها میپردازیم:
پارکینگ اختصاصی
- پارکینگی است که بهطور انحصاری برای استفاده یک واحد مسکونی یا تجاری خاص در نظر گرفته می‌شود.
- این پارکینگ در سند مالکیت واحد ثبت شده و تنها مالک یا ساکن آن واحد حق استفاده از آن را دارد.
- معمولاً در طراحی ساختمان، این پارکینگ‌ها بهگونهای قرار میگیرند که دسترسی مستقیم و بدون تداخل با سایر پارکینگ‌ها داشته باشند.
- مثال: پارکینگی که در مجتمع مسکونی برای واحد شماره ۵ اختصاص داده شده و فقط صاحب آن واحد میتواند از آن استفاده کند.
پارکینگ مزاحم
- پارکینگی است که دسترسی آن به ورودی یا خروجی پارکینگ وابسته به جابهجایی خودروی دیگری است، یعنی برای ورود یا خروج، خودروی پارک شده در پارکینگ دیگر (معمولاً اختصاصی) باید جابهجا شود.
- این نوع پارکینگ معمولاً در فضاهای محدود طراحی می‌شود و محدودیتهایی برای استفاده ایجاد می‌کند.
- در برخی موارد، پارکینگ مزاحم به یک واحد خاص اختصاص داده می‌شود، اما استفاده از آن با هماهنگی با مالک پارکینگ دیگر انجام می‌شود.
- مثال: پارکینگی که در پشت یک پارکینگ اختصاصی قرار دارد و برای خروج خودرو، باید خودروی جلویی کنار برود.
پارکینگ مشاع
- پارکینگی است که بهصورت مشترک برای استفاده همه ساکنان یا کاربران ساختمان (مسکونی یا تجاری) در نظر گرفته می‌شود و متعلق به واحد خاصی نیست.
- این پارکینگ‌ها معمولاً برای مهمانان، مشتریان یا استفاده عمومی طراحی میشوند و در مالکیت مشترک تمام مالکان ساختمان هستند.
- مدیریت استفاده از این پارکینگ‌ها معمولاً بر عهده هیئت مدیره ساختمان یا مدیریت مجتمع است.
- مثال: پارکینگی در یک مجتمع تجاری که برای مشتریان عمومی در نظر گرفته شده و هرکسی میتواند از آن استفاده کند.
نکته: در طراحی پارکینگ‌های ساختمانی، باید ضوابط شهرداری و مقررات ملی ساختمان رعایت شود. برای مثال، پارکینگ‌های مزاحم در برخی شهرها محدودیتهایی دارند و ممکن است برای کاربریهای خاص (مانند تجاری) ممنوع باشند. همچنین، پارکینگ‌های مشاع باید به تعداد کافی و با دسترسی مناسب طراحی شوند.
یکی از اجزای اصلی سازههای پارکینگ، پروفیل فولادی است که استحکام بالایی فراهم می‌کند. برای استعلام آخرین قیمت پروفیلهای فولادی بر روی لینک مربوط به آن کلیک کنید یا با کارشناسان فروش همراه فلز تماس بگیرید.
مقررات ملی ساخت پارکینگ در ایران
مقررات ملی ساختمان ایران، بهویژه در مبحث چهارم (الزامات عمومی ساختمان) و مبحث نوزدهم (صرفهجویی در مصرف انرژی)، ضوابط جامعی برای طراحی و ساخت پارکینگ‌های ساختمانی ارائه می‌دهد که با هدف تأمین ایمنی، دسترسی مناسب و کارایی تنظیم شدهاند.
بر اساس این مقررات، تعداد پارکینگ‌های مورد نیاز برای ساختمان‌های مسکونی معمولاً حداقل یک پارکینگ به ازای هر واحد و برای واحدهای بزرگتر (بیش از ۱۵۰ مترمربع) تا ۱.۵ یا ۲ پارکینگ تعیین می‌شود، در حالی که در ساختمان‌های تجاری، تعداد پارکینگ‌ها بر اساس زیربنا (معمولاً ۲ تا ۴ پارکینگ به ازای هر ۱۰۰ مترمربع) محاسبه میگردد.
ابعاد استاندارد پارکینگ حداقل ۲.۵ متر عرض و ۵ متر طول برای هر خودرو، و برای پارکینگ معلولان حداقل ۳.۵ متر عرض است. شیب رمپ ورودی نباید از ۱۵ درصد (در مسکونی) و ۱۲-۱۵ درصد (در تجاری) تجاوز کند، و عرض رمپ برای تردد یکطرفه حداقل ۳ متر و برای دوطرفه حداقل ۵ تا ۶ متر است. حداقل ارتفاع آزاد پارکینگ ۲.۴ متر برای مسکونی و ۲.۶ تا ۳ متر برای تجاری تعیین شده، و تأسیسات نباید در ارتفاع کمتر از ۲.۲ متر قرار گیرند.
پارکینگ‌ها باید مجهز به سیستم تهویه (طبیعی یا مکانیکی)، روشنایی مناسب (حداقل ۵۰ لوکس برای مسکونی و ۱۰۰ لوکس برای تجاری)، و سیستمهای ایمنی مانند اطفای حریق و مسیرهای خروج اضطراری باشند. شعاع گردش برای مانور خودروها حداقل ۶.۵ تا ۷ متر و در پارکینگ‌های طبقاتی تا ۷.۵ متر است. این ضوابط ممکن است با توجه به آییننامههای محلی شهرداریها کمی متفاوت باشند، بنابراین هماهنگی با مراجع مربوطه الزامی است.
طرح تفصیلی شهرداری برای ساخت پارکینگ
طرح تفصیلی شهرداری تهران، به عنوان سندی یکپارچه و تفصیلی از طرح جامع شهر تهران (مصوب ۱۳۸۶ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران)، ضوابط و مقررات استفاده از اراضی و ساختوساز را در ۲۲ منطقه شهری مشخص می‌کند و بخش قابل توجهی از آن (به ویژه فصل دوم، بخش ۱۲) به ضوابط پارکینگ اختصاص دارد.
بر اساس این طرح، تأمین پارکینگ برای تمام ساختمانها در همه پهنهها (سکونت S، مختلط M، فعالیت A و غیره) الزامی است و صدور پروانه ساختمانی یا گواهی پایان کار منوط به رعایت آن می‌شود؛ برای مثال، در پهنههای مسکونی (مانند S1 و S2)، حداقل یک پارکینگ به ازای هر واحد مسکونی الزامی است و برای واحدهای با زیربنای ۱۵۰ تا ۲۵۰ مترمربع، دو پارکینگ مورد نیاز است، در حالی که در پهنههای تجاری و مختلط (S و M)، تعداد پارکینگ بر اساس هر ۱۰۰ مترمربع زیربنای مفید محاسبه می‌شود (معمولاً ۲ تا ۴ پارکینگ بسته به زیرپهنه).
ابعاد استاندارد پارکینگ حداقل ۲.۵ متر عرض و ۵ متر طول، با عرض ۳ متر برای پارکینگ‌های موازی و ۳.۵ متر برای پارکینگ معلولان تعیین شده، و در صورت عدم امکان تأمین در ملک، می‌توان پارکینگ را در شعاع ۲۵۰ متری (در ساختمان‌های مجاور) یا با پارکینگ‌های مکانیزه تأمین کرد، مشروط به تأیید کمیسیون ماده ۵. شیب رمپ حداکثر ۱۵ درصد، شعاع گردش حداقل ۴.۵ متر (در موارد اصلاحی) و ارتفاع آزاد ۲.۴ متر الزامی است، و پارکینگ‌های عمومی تنها در اراضی با کاربری «پارکینگ عمومی» یا «تأسیسات شهری» مجازند.
این ضوابط با مقررات ملی ساختمان (مبحث ۴) همخوانی دارد، اما طرح تفصیلی اولویت محلی دارد و شهرداری تهران موظف به بازبینی و بهروزرسانی آن (مانند ویرایش ۱۴۰۰ و ۱۴۰۳) است، با تأکید بر مشارکت بخش خصوصی در احداث پارکینگ‌های عمومی و تهیه دستورالعملهای اجرایی برای پارکینگ‌های مکانیزه ظرف سه ماه پس از ابلاغ.
عرض محل توقف خودرو
عرض محل توقف خودرو، یکی از پارامترهای کلیدی در طراحی پارکینگ‌های ساختمانی بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث چهارم) و طرح تفصیلی شهرداری تهران است که برای تأمین دسترسی ایمن و راحتی کاربران تعیین می‌شود.
- حداقل عرض استاندارد: برای یک پارکینگ استاندارد (چه در کاربری مسکونی و چه تجاری)، حداقل عرض محل توقف خودرو ۲٫۵ متر است. این عرض برای پارکینگ‌های مستقل (بدون دیوار یا ستون در دو طرف) کافی است تا خودروهای سواری معمولی بتوانند بهراحتی پارک کنند.
- پارکینگ‌های کنار هم (موازی): در صورتی که پارکینگ‌ها بهصورت موازی و کنار هم طراحی شوند، عرض هر محل توقف باید حداقل ۳ متر باشد تا فضای کافی برای باز کردن درب‌های خودرو و مانور وجود داشته باشد.
- پارکینگ معلولان: برای پارکینگ‌های مخصوص افراد دارای معلولیت، عرض محل توقف باید حداقل ۳٫۵ متر باشد تا امکان استفاده از ویلچر و دسترسی راحتتر فراهم شود.
- تأثیر ستون‌ها: اگر بین محلهای توقف ستون وجود داشته باشد، به ازای هر ستون حداقل ۳۰ سانتیمتر عرض اضافی به پارکینگ اضافه می‌شود تا مانع از تداخل ستون با پارک خودرو شود.
- طرح تفصیلی تهران: بر اساس طرح تفصیلی شهرداری تهران، عرض ۲٫۵ متر برای پارکینگ‌های مسکونی و تجاری استاندارد است، اما در صورت وجود موانع (مانند دیوار یا ستون)، عرض اضافی (تا ۳ متر یا بیشتر) الزامی است. همچنین، برای پارکینگ‌های عمومی یا تجاری با تردد بالا، ممکن است عرض بیشتری (تا ۳٫۲ متر) توصیه شود.
این ابعاد برای اطمینان از امکان پارک ایمن، ورود و خروج راحت خودرو و رعایت استانداردهای ایمنی و دسترسی تعیین شدهاند. توجه به این ضوابط در زمان طراحی و اخذ تأییدیه از شهرداری یا سازمان نظام مهندسی الزامی است.
فاصله ستون‌ها در پارکینگ
فاصله ستون‌ها در پارکینگ‌های ساختمانی یکی از عوامل مهم در طراحی پارکینگ است که بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث چهارم) و طرح تفصیلی شهرداری تهران تعیین می‌شود تا امکان پارک ایمن و دسترسی راحت برای خودروها فراهم شود. در ادامه، توضیحات لازم درباره فاصله ستون‌ها در پارکینگ ارائه می‌شود:
- فاصله استاندارد بین ستون‌ها: فاصله بین ستون‌ها در پارکینگ باید بهگونهای باشد که عرض مورد نیاز برای محل توقف خودرو (حداقل ۲٫۵ متر برای هر پارکینگ استاندارد) تأمین شود. به طور کلی، فاصله مرکز به مرکز ستون‌ها باید حداقل ۵٫۵ تا ۶ متر باشد تا بتوان دو پارکینگ استاندارد (هر کدام ۲٫۵ متر عرض) را بین دو ستون جای داد، با در نظر گرفتن عرض خود ستون‌ها (معمولاً ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر).
- تأثیر ستون بر عرض پارکینگ: اگر ستونی بین دو محل توقف قرار گیرد، به ازای هر ستون باید حداقل ۳۰ سانتیمتر عرض اضافی به عرض پارکینگ اضافه شود. برای مثال، اگر یک ستون بین دو پارکینگ باشد، عرض کل مورد نیاز برای هر پارکینگ به حدود ۲٫۸ متر افزایش مییابد.
- پارکینگ‌های موازی: در پارکینگ‌های کنار هم (موازی)، فاصله بین ستون‌ها باید حداقل ۶ متر (مرکز به مرکز) باشد تا عرض ۳ متر برای هر پارکینگ تأمین شود و فضای کافی برای مانور و باز کردن درب‌های خودرو وجود داشته باشد.
- پارکینگ معلولان: برای پارکینگ‌های مخصوص افراد دارای معلولیت، فاصله بین ستون‌ها باید بهگونهای باشد که عرض حداقل ۳٫۵ متر برای هر پارکینگ تأمین شود. این معمولاً نیازمند فاصله مرکز به مرکز ستون‌ها در حدود ۷ متر یا بیشتر است، بسته به ابعاد ستون.
- طرح تفصیلی تهران: بر اساس طرح تفصیلی شهرداری تهران، فاصله ستون‌ها باید بهگونهای طراحی شود که با ابعاد استاندارد پارکینگ (۲٫۵ متر برای تک پارکینگ و ۳ متر برای پارکینگ‌های موازی) و الزامات دسترسی همخوانی داشته باشد. در صورت وجود ستون در محل توقف، عرض اضافی (حداقل ۳۰ سانتیمتر به ازای هر ستون) الزامی است.
- ملاحظات طراحی: فاصله ستون‌ها باید بهگونهای باشد که مانع از حرکت خودروها نشود و شعاع گردش مورد نیاز (حداقل ۴٫۵ تا ۶٫۵ متر بسته به نوع پارکینگ) تأمین گردد. همچنین، ستون‌ها نباید در مسیرهای ورودی/خروجی یا رمپها قرار گیرند تا ایمنی و دسترسی حفظ شود.
نکته: فاصله دقیق ستون‌ها ممکن است بسته به نوع سازه (بتنی یا فولادی)، کاربری پارکینگ (مسکونی یا تجاری) و مقررات محلی متفاوت باشد. بنابراین، هماهنگی با مهندس سازه و تأییدیه از شهرداری یا سازمان نظام مهندسی برای رعایت این ضوابط ضروری است.
برای آرماتوربندی کف و رمپ پارکینگ، استفاده از میلگرد ضروری است تا بتن استحکام کافی داشته باشد. برای استعلام قیمت روز میلگرد بر روی لینک مربوطه کلیک کنید یا کارشناسان فروش همراه فلز تماس بگیرید.
ارتفاع درب ورودی و خروجی پارکینگ
ارتفاع درب ورودی و خروجی پارکینگ یکی از الزامات مهم در طراحی پارکینگ‌های ساختمانی است که بر اساس مقررات ملی ساختمان ایران (مبحث چهارم) و طرح تفصیلی شهرداری تهران تعیین می‌شود تا امکان تردد ایمن و مناسب برای انواع خودروها فراهم شود. در ادامه، توضیحات لازم درباره ارتفاع درب ورودی و خروجی پارکینگ ارائه می‌شود:
- ارتفاع استاندارد درب ورودی/خروجی (مسکونی): حداقل ارتفاع آزاد درب ورودی و خروجی پارکینگ‌های مسکونی ۲٫۴ متر است (از سطح کف تمامشده تا زیر درب یا سقف). این ارتفاع برای تردد خودروهای سواری معمولی کافی است.
- پارکینگ‌های تجاری: در پارکینگ‌های تجاری، به دلیل احتمال تردد خودروهای بزرگتر (مانند ون یا کامیونت)، حداقل ارتفاع درب ورودی و خروجی معمولاً ۲٫۶ تا ۳ متر توصیه می‌شود. در برخی موارد، بسته به کاربری خاص (مانند پارکینگ‌های عمومی یا بارگیری)، ممکن است ارتفاع بیشتری (تا ۳٫۵ متر) مورد نیاز باشد.
- طرح تفصیلی تهران: بر اساس طرح تفصیلی شهرداری تهران، ارتفاع درب ورودی و خروجی پارکینگ‌های مسکونی باید حداقل ۲٫۴ متر باشد. برای پارکینگ‌های تجاری یا مختلط، این ارتفاع میتواند تا ۳ متر یا بیشتر افزایش یابد، بهویژه اگر پارکینگ برای استفاده عمومی یا خودروهای سنگین طراحی شده باشد.
- ملاحظات تأسیسات: هیچگونه تأسیساتی (مانند لوله، کابل یا تجهیزات برقی) نباید در ارتفاع کمتر از ۲٫۲ متر از کف پارکینگ قرار گیرند تا مانع تردد خودروها نشوند. همچنین، در صورت استفاده از درب‌های برقی یا اتوماتیک، باید فضای کافی برای نصب مکانیزم درب (حداقل ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر اضافی) در نظر گرفته شود.
- موارد خاص: در پارکینگ‌های مکانیزه (مانند آسانسور خودرو) یا پارکینگ‌های طبقاتی با کاربری خاص، ارتفاع درب ورودی/خروجی ممکن است تا ۳٫۵ متر یا بیشتر افزایش یابد تا با تجهیزات و نوع خودروها سازگار باشد.
نکته: ارتفاع درب ورودی و خروجی باید با نوع کاربری پارکینگ، نوع خودروهای مورد استفاده و استانداردهای محلی هماهنگ باشد. هماهنگی با شهرداری و سازمان نظام مهندسی برای تأیید طراحی و رعایت ضوابط الزامی است.
تعداد درب‌های پارکینگ
تعداد درب‌های ورودی و خروجی پارکینگ‌های ساختمانی در ایران بر اساس مقررات ملی ساختمان (مبحث چهارم) و طرح تفصیلی شهرداری تهران، به نوع کاربری (مسکونی، تجاری یا عمومی)، ابعاد زمین، تعداد پارکینگ‌ها و الزامات ایمنی بستگی دارد. در ادامه، توضیح مختصری درباره تعداد درب‌های پارکینگ ارائه می‌شود:
پارکینگ‌های مسکونی
- به طور کلی، برای مجتمعهای مسکونی کوچک (کمتر از ۱۰ واحد یا ۲۵ پارکینگ)، معمولاً یک درب ورودی/خروجی مشترک با عرض حداقل ۳ متر کافی است.
- در مجتمعهای مسکونی بزرگتر (بیش از ۲۵ پارکینگ)، ممکن است حداقل دو درب (یکی برای ورودی و دیگری برای خروجی) یا یک درب عریضتر (حداقل ۵ متر برای تردد دوطرفه) مورد نیاز باشد تا از ازدحام جلوگیری شود.
- طرح تفصیلی تهران تأکید دارد که در معابر با عرض کمتر از ۶ متر، ایجاد درب ورودی پارکینگ ممنوع است، مگر با تأیید کمیسیون ماده ۵.
پارکینگ‌های تجاری
- در پارکینگ‌های تجاری، به دلیل تردد بالاتر، معمولاً حداقل یک درب ورودی و یک درب خروجی جداگانه (هر کدام با عرض حداقل ۳٫۵ متر) الزامی است.
- برای مراکز تجاری بزرگ یا پارکینگ‌های عمومی، تعداد درب‌ها باید متناسب با ظرفیت پارکینگ باشد (مثلاً یک درب به ازای هر ۵۰ تا ۱۰۰ پارکینگ) تا جریان تردد روان باشد.
- در صورت تردد خودروهای سنگین (مانند کامیونت)، عرض درب‌ها باید به ۴ متر یا بیشتر افزایش یابد.
ملاحظات ایمنی و آتشنشانی
- بر اساس مقررات ملی ساختمان، پارکینگ‌های بزرگ (بیش از ۱۰۰۰ مترمربع یا ۲۵ پارکینگ) باید حداقل دو مسیر دسترسی (ورودی/خروجی) جداگانه داشته باشند تا در مواقع اضطراری (مانند آتشسوزی) امکان تخلیه سریع فراهم شود.
- درب‌های اضطراری یا مسیرهای خروج عابر پیاده نیز باید جدا از درب‌های اصلی خودروها طراحی شوند.
طرح تفصیلی تهران
- تعداد درب‌ها باید با عرض معبر مجاور هماهنگ باشد؛ به عنوان مثال، در معابر با عرض ۸ متر یا بیشتر، امکان ایجاد درب‌های متعدد (ورودی و خروجی جداگانه) وجود دارد.
- برای پارکینگ‌های عمومی یا طبقاتی، تعداد درب‌ها باید بر اساس ظرفیت پارکینگ و تحلیل ترافیکی معبر تعیین شود، که معمولاً در فرآیند اخذ پروانه ساختمانی بررسی می‌شود.
موارد خاص
- در پارکینگ‌های مکانیزه یا طبقاتی، تعداد درب‌ها ممکن است به دلیل محدودیتهای سازهای یا تجهیزات (مانند آسانسور خودرو) کاهش یابد، اما باید حداقل یک درب ورودی/خروجی با ارتفاع و عرض مناسب (حداقل ۲٫۴ متر ارتفاع و ۳ متر عرض) تأمین شود.
- در صورت استفاده از درب‌های برقی، سیستمهای ایمنی (مانند حسگر توقف) الزامی است.
نکته: تعداد و طراحی درب‌های پارکینگ باید با توجه به ظرفیت پارکینگ، نوع کاربری، عرض معبر و الزامات ایمنی تعیین شود. هماهنگی با شهرداری و سازمان نظام مهندسی برای تأیید تعداد و مشخصات درب‌ها در زمان طراحی و اخذ پروانه ساختمانی ضروری است.
جمعبندی؛ چطور یک پارکینگ استاندارد بسازیم؟
ضوابط ساخت پارکینگ در ایران، با هدف اطمینان از ایمنی، دسترسی آسان و کارایی، چارچوبی دقیق برای طراحی پارکینگ‌های مسکونی و تجاری ارائه می‌دهد. این مقررات، از تعداد و ابعاد پارکینگ‌ها تا شیب رمپ، فاصله ستون‌ها، ارتفاع درب‌ها و الزامات ایمنی، همگی برای پاسخگویی به نیازهای کاربران و هماهنگی با استانداردهای شهری تدوین شدهاند.
اصطلاحات کلیدی مانند پارکینگ اختصاصی، مزاحم و مشاع نیز نقش مهمی در تعریف کاربری و مدیریت فضاها دارند. رعایت این ضوابط، با نظارت شهرداری و سازمان نظام مهندسی، نهتنها کیفیت ساختوساز را تضمین می‌کند، بلکه به بهبود جریان ترافیک و ایمنی در محیطهای شهری کمک می‌کند، و در نهایت فضایی کارآمد و ایمن برای تردد و توقف خودروها فراهم میآورد.
