انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری کدام است؟

میلگرد یا آرماتور فولادی است که در بتن برای جبران مقاومت کششی پایین آن استفاده می شود، فولاد مورد استفاده برای این منظور در سازه های بتن آرمه به صورت مفتول یا میله می باشد و به آن میلگرد می گویند، البته در موارد خاص از فولاد ساختمانی مانند ناودانی یا قوطی برای مسلح کردن بتن نیز استفاده می شود. در کشورهای مختلف میلگرد با استانداردهای متفاوتی تولید می شود و در هر استاندارد طبقه بندی خاصی در رابطه با خواص مکانیکی فولادها وجود دارد. در ایران اکثر فولادهای تولید شده توسط کارخانه ذوب آهن اصفهان مطابق با استاندارد روسیه است.  از نظر تنوع قطر میلگرد استانداردهای سازندگان نیز متفاوت است، در سیستم روسی که در کارخانه های ذوب آهن اصفهان مورد استفاده قرار می گیرد، میلگردهایی تا قطر 40 میلی متر ساخته می شود. 

انواع میلگرد از نظر شکل ظاهری و مشخصات مکانیکی آنها 

بیشترین میلگرد مورد استفاده در صنعت بتن و بتن را فولاد معمولی مشخص می کند که در ایران به شرح زیر طبقه بندی، تولید و مصرف می شود. البته این دسته طبق استاندارد روسی که در ایران رایج است می باشد. 

1- میلگرد نرم بدون آج (A1) 

این میلگرد با تنش جریان 2300 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش 3800 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیک (در زمان پارگی) 25 درصد به میلگرد نرم معروف است و عمدتاً صاف و بدون آج است. میلگرد A1، برای عملیات آهنگری و تغییر شکل و جوشکاری بر روی آن مناسب بوده و به طور کلی به میلگرد شکل پذیر معروف است. 

2- میلگرد نیمه سخت با آج ساده (A2) 

این نوع میلگرد با تنش فعلی 3000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش 5000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیک (در زمان گسیختگی) 19 درصد به میلگرد نیمه خشک (مرطوب) معروف است، میلگرد A2، برای عملیات ساختمانی به صورت خام مناسب است، در صورت اجبار مواد و عملیات جوشکاری روی این میلگرد امکانپذیر است ولی سخت است. 

3- میلگرد سخت با آج پیچیده (A3) 

این میلگرد با تنش فعلی 4000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تنش 6000 کیلوگرم بر سانتی متر مربع و تغییر شکل نسبی پلاستیک (در زمان گسیختگی) 14 درصد به میلگرد خشک (ترد) معروف است. میلگرد A3، که اغلب به صورت آجدار است برای عملیات عمرانی صنعتی و ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. این میلگرد اکیداً برای آهنگری مناسب نیستند و تغییر شکل های زیاد با زوایای تند و همچنین عملیات جوشکاری به هیچ وجه روی آن مجاز نمی باشد. 

4- میلگرد سخت با آج پیچیده (A4) 

این میلگرد ها آج دوکی دارند، طبق استاندارد شماره 3132 سازمان ملی استاندارد ایران میلگردهای A4 یا آج 520 و 500 آجدار مرکب هستند. به این ترتیب آج های عرضی دوکی شکل در دو طرف آج طولی و به صورت چهار نیم مارپیچ هفت و هشت و با زاویه 35 درجه تا 75 درجه می باشند. حداقل استحکام کششی 520 مگاپاسکال و شکل پذیری حداقل 18 درصد را برای این درجه از محصولات خود تضمین می کند. 

میلگردهای A4 با تنش تسلیم 500 و 520 مگاپاسکال که به ترتیب به میلگردهای آج 500 و آج 520 معروف است را می توان در طراحی و ساخت انواع سازه های ساختمانی به استثنای دیوارهای برشی ویژه و قاب های خمشی ویژه در صورت رعایت شرایط زیر مورد استفاده قرار داد.

✅ جهت استعلام قیمت میلگرد آجدار کلیک کرده و لیست قیمت را مشاهده کنید.

• میلگرد دارای آج های عرضی دوکی شکل در دو طرف آج طولی می باشد. 
• شکل پذیری میلگرد حداقل به اندازه ای است که برای میلگرد A3 انتظار می رود، به طوری که افزایش طول نسبی آن در طولی معادل 5 برابر قطر حداقل 16 درصد است. 
• در تولید میلگرد از شمش با کربن بالا استفاده نکنید. روش تولید میلگرد با تکنولوژی ترمکس و معادل کربن (CE) میلگرد تا 0.5 می باشد. 
• تولید کننده میلگرد گواهینامه تولید 500 آج و 520 آج را از سازمان استاندارد ملی اخذ کرده و کارخانه و رده میلگرد را بر روی آن حک کرده است. 

ظاهر میلگردهای A2 و A3 

یکی از راه های تشخیص نوع میلگرد شکل آج است. در میلگردهای A3 آج ها چندگانه هستند اما در A2 تک هستند. در میلگردهای A2 آج ها موازی هستند اما در میلگردهای A3 آج ها هفت و هشت هستند. توجه داشته باشید که انواع میلگرد بر اساس استاندارد و آنالیز موجود عبارت است از:

• میلگرد ساده 240 (میلگرد ساده) 
• میلگرد آجدار 340 (میلگرد آجدار مارپیچ) یا (یکنواخت) 
• میلگرد آجدار 350 (میلگرد آجدار مارپیچ) یا (یکنواخت) 
• میلگرد آجدار 400 (میلگرد تردمیل) یا (یکنواخت) 
• میلگرد آجدار 420 (میلگرد آجدار دوقلو) یا (یکنواخت) 
• میلگرد آجدار 500 (میلگرد آجدار مرکب) 
• میلگرد آجدار 520 (میلگرد آجدار مرکب) 
• در حال حاضر، تمام میلگردهای بازار مشمول چنین استانداردی هستند. 

با شنیدن نام میلگرد A2 بدانید که منظور میلگرد آج 340 است و میلگرد A3 همان میلگرد آج 400 است. فقط اسامی ثابت می مانند، اما تحلیل و استاندارد آنها کاملاً متفاوت است. 

روش تشخیص میلگرد آج 340 و میلگرد آج 400 

در آج 340، آج ها با زاویه 45 درجه به صورت مارپیچی هستند. در 400 زاویه آج، آج ها 45 درجه هستند، اما اگر از جلو به میلگرد نگاه کنید، آج ها به صورت چرخشی (هفت و هشت) هستند. 

انواع استاندارد میلگرد و تفاوت آنها 

مقاومت بتن فوق العاده است، برای خرد کردن بتن نیروی زیادی لازم است. با این حال، بتن قابلیت کشش نسبتاً ضعیفی دارد و نیروی کمتری برای خروج از بتن با خمش یا پیچش نسبت به نیرویی که می‌خواهیم مستقیماً آن را خرد کنیم، مورد نیاز است. میله یا آرماتور برای افزایش مقاومت کششی بتن استفاده می شود. آرماتورها در طول ها و قطرهای مختلف موجود هستند، اما تنها 6 نوع متداول وجود دارد: 

میلگرد اروپایی: 

نقطه قوت میلگرد اروپایی قیمت آن است، اصولاً از منگنز تولید می شود و از نظر خمش کمترین مقاومت را در بین آرمیچرها دارد. استفاده از این نوع آرماتورها معمولا در فضاهای زلزله خیز و پروژه هایی که نیاز به سازه صحیح مهم دارند توصیه نمی شود. 

میلگرد فولاد کربنی: 

میلگرد مشکی در هر پروژه ای بجز چند استثنا مورد استفاده قرار می گیرد. بزرگترین نقطه ضعف آرمیچر مشکی زنگ زدگی آن است. وقتی صدا می زند بتن های اطرافش را رها می کند و می شکند. در شرایطی که ممکن است رطوبت و آب در معرض قرار گیرد، انتخاب های بهتری نسبت به میلگرد سیاه وجود دارد. با این حال، به دلیل نسبت ارزش آن به استحکام کششی میلگرد سیاه بهترین است. 

پوشش اپوکسی: 

میلگرد با روکش اپوکسی همان آرمیچر مشکی با روکش اپوکسی است. استحکام بافت یکسانی دارد، اما 70 تا 1700 برابر بیشتر در برابر زنگ زدگی مقاوم است. 

میلگرد گالوانیزه: 

فقط چهل برابر مقاوم تر از میلگرد سیاه در برابر زنگ زدگی است، اما آسیب رساندن به روکش میلگرد گالوانیزه بسیار سخت تر است. به همین دلیل میلگرد پوشش اپوکسی ارزش بیشتری دارد. اگرچه تقریباً 40٪ گرانتر از پوشش اپوکسی است. 

میلگرد فایبرگلاس: 

فایبرگلاس ترکیبی شبیه فیبر کربن است. در نتیجه خم شدن در هنگام استفاده از فایبرگلاس مجاز نیست. با این حال زنگ نمی زند به همین دلیل فایبرگلاس یک میله تقویت کننده بتن بی نظیر است. در حالی که هر نیم کیلوگرم 10 برابر گرانتر از میلگرد اپوکسی است، بسیار سبک است. بنابراین با توجه به طول قیمت، تقریبا دو برابر طولانی تر است. 

فولاد ضد زنگ: 

میلگرد استنلس استیل گران ترین میله تقویت کننده موجود است که حدود 8 برابر قیمت آرمیچر اپوکسی است. این بهترین آرمیچر برای اکثر پروژه ها است. با این حال، استفاده از فولاد ضد زنگ در همه مکان ها به جز شرایط بسیار منحصر به فرد معمولاً مفید نیست. اما برای افرادی که دلیلی برای استفاده از آن دارند، میلگرد فولادی ضد زنگ 1500 برابر بیشتر از میلگرد سیاه برای زنگ زدگی است. در مقایسه با سایرین، نسبت به نمونه های میلگرد ضد زنگ و مقاوم در برابر زنگ، در برابر آسیب بسیار مقاوم تر است. 

نگهداری صحیح میلگرد 

زمانی که شرکت ساختمانی میلگردها را دریافت می کند باید روی پالت چوبی یا سطح غیرفلزی قرار گیرد. نگهداری آنها در این شرایط از زنگ زدگی در طول زمان توسط آب های زیرزمینی جلوگیری می کند.  هنگام نگهداری میلگرد بر روی پالت های چوبی یا سطح غیرفلزی، حتما روی آن ها را با پوشش ضد آب بپوشانید.  بلوک های سنگین را روی گوشه های پوشش قرار دهید تا به خوبی از میلگرد محافظت شود. قرار دادن طولانی مدت آنها در محیط باز می تواند باعث زنگ زدگی و کاهش سطح بهره وری آن شود. 

مشخصات و شماره شناسایی میلگرد 

در طی فرآیند نورد گرم و با استفاده از انواع فولاد، آسیاب گرد تولید می شود. اغلب میلگردها از فولاد تازه تولید شده ساخته می شوند. اما گاهی از ضایعات آهن برای تولید میلگرد استفاده می شود. با استفاده از اطلاعات شناسایی خاصی که میلگردها دارند می توان مشخصات آنها را مشخص کرد. 

اطلاعات زیر استانداردی است که توسط انجمن آزمایش و مواد آمریکا برای هر میلگرد تعیین شده است:  

• مثلا حرف N به این معنی است که آسیاب گرد از فولاد نو و حرف W به این معنی است که میلگرد از فولاد ریخته گری ساخته شده است. 
•  شناسه درجه میلگرد که در سیستم اندازه گیری انگلیسی می تواند 60 یا 75 باشد و در سیستم اندازه گیری متریک می تواند 420 یا 520 باشد. این شناسه نشان دهنده قدرت تسلیم میلگرد است. 
• علامت اختصاری سازنده میلگرد. این علامت اغلب به شکل حرف اول نام سازنده است. 

میلگردهای کم استحکام تنها با سه نشانه مشخص می شوند که نشان دهنده نورد مورد استفاده در ساخت، اندازه میلگرد و نوع فولاد استفاده شده است. در میلگردهای فولادی با استحکام بالا از خطوط پیوسته برای تعیین درجه مقاومت میلگرد استفاده می شود. دو خط موازی پیوسته نشان می دهد که میلگرد تحت نورد با 75000 پوند بر اینچ مربع ساخته می شود و یک خط نشان دهنده تولید میلگرد تحت نورد با 60000 پوند بر اینچ مربع است. 

جمع بندی

میلگرد یا آرماتور فولادی به‌عنوان تقویت‌کننده بتن برای جبران مقاومت کششی پایین آن به کار می‌رود. بتن به‌خودی‌خود از مقاومت فشاری بالایی برخوردار است، اما توانایی کششی پایینی دارد که می‌تواند منجر به ترک خوردن آن در اثر نیروهای کششی شود. برای حل این مشکل، میلگردها به سازه‌های بتنی اضافه می‌شوند تا مقاومت کششی را تقویت کنند. میلگردها بسته به استانداردهای مختلف در کشورهای گوناگون تولید می‌شوند و هر استاندارد ویژگی‌ها و طبقه‌بندی خاص خود را دارد. در ایران، بیشتر میلگردهای تولیدی مطابق با استاندارد روسیه هستند. کارخانه‌های ذوب آهن اصفهان که از این استاندارد پیروی می‌کنند، میلگردهایی تا قطر 40 میلی‌متر تولید می‌کنند. میلگردها بر اساس خواص مکانیکی و ظاهری به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.

میلگرد نرم بدون آج (A1) از جمله میلگردهایی است که به دلیل تغییر شکل پذیری بالا و مناسب بودن برای جوشکاری در برخی سازه‌ها استفاده می‌شود. میلگرد نیمه سخت با آج ساده (A2) نیز در پروژه‌های ساختمانی کاربرد دارد، اما برای جوشکاری کمتر مناسب است. میلگرد سخت با آج پیچیده (A3 و A4) بیشتر در پروژه‌های عمرانی و صنعتی به کار می‌روند و مقاومت بالاتری دارند. این نوع میلگردها به دلیل زبری سطح آج‌هایشان به طور محکم‌تری در بتن جای می‌گیرند و برای ایجاد اتصال قوی‌تر بین بتن و میلگرد استفاده می‌شوند.

انواع مختلف میلگرد نیز از نظر مقاومت در برابر زنگ‌زدگی و شرایط محیطی متفاوت هستند. میلگردهای گالوانیزه و با روکش اپوکسی از مقاومت بالاتری در برابر زنگ‌زدگی برخوردارند، در حالی که میلگردهای معمولی و فولاد کربنی کمتر مقاوم‌اند. میلگردهای فایبرگلاس و فولاد ضد زنگ نیز از دیگر انواع میلگردها هستند که برای شرایط خاص و سازه‌های مقاوم به خوردگی به کار می‌روند. این میلگردها هرچند گران‌تر هستند، اما در پروژه‌های با اهمیت بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند. نگهداری میلگردها نیز باید به دقت انجام شود تا از آسیب‌های احتمالی و کاهش کیفیت آن‌ها جلوگیری شود. قرار دادن میلگردها بر روی پالت‌های چوبی و پوشاندن آن‌ها با پوشش‌های ضد آب از جمله راهکارهای جلوگیری از زنگ‌زدگی و حفظ بهره‌وری آن‌ها است. در نهایت، شناخت دقیق مشخصات مکانیکی و ظاهری میلگردهای مختلف و توجه به شرایط استاندارد آن‌ها در پروژه‌های عمرانی اهمیت بالایی دارد. انتخاب صحیح نوع میلگرد می‌تواند تضمین‌کننده دوام و ایمنی سازه‌های بتنی باشد.