انواع اعتبار اسنادی (LC) راهی مطمئن برای تضمین پرداخت‌ها و مدیریت ریسک‌ها

در معاملات فولاد، ارقام بزرگ، زمان‌بندی فشرده و ریسک‌های چندگانه وجود دارد. صادرکننده نگران دریافت وجه است و خریدار می‌خواهد مطمئن باشد کالایی که سفارش داده دقیقاً مطابق قرارداد تحویل می‌شود. اینجاست که اعتبار اسنادی (Letter of Credit یا LC) مثل یک سپر بانکی عمل می‌کند. شناخت عملی انواع ال سی و نحوه استفاده از آنها، تفاوت میان معامله‌ای امن و تجربه‌ای پرریسک است. در این راهنما، با تمرکز بر صنعت فولاد و با لحن کاربردی، مهم‌ترین انواع LC را معرفی می‌کنیم و نکات اجرایی هر کدام را می‌گوییم.

LC دیداری (Sight LC) برای نقدشوندگی سریع

وقتی سرعت وصول اهمیت دارد، LC دیداری انتخابی مطمئن است. بانک پس از دریافت اسناد مطابق (مثل بارنامه، اینویس، پکینگ‌لیست، گواهی مبدأ و گواهی کیفیت)، مبلغ معامله را فوراً به فروشنده پرداخت می‌کند. در صادرات ورق گرم، ورق رنگی، میلگرد و تیرآهن که رقابت زمانی بالاست، این نوع از انواع اعتبار اسنادی باعث می‌شود صادرکننده روی جریان نقدینگی حساب باز کند و خریدار هم بداند پرداخت صرفاً در ازای اسناد کامل انجام می‌شود.

• پرداخت سریع به‌محض تأیید اسناد
• کاهش ریسک تعویق از سمت خریدار
• مناسب کارخانه‌ها و تریدرهای فولادی
• نکته عملی: پیش از حمل، نمونه اسناد را با فورواردر هماهنگ کنید تا مغایرت‌ها صفر شود.

LC مدت‌دار (Usance) برای تنفس مالی خریداران

در معاملات حجیم فولاد، خریدار گاهی نیاز دارد ابتدا کالا را وارد و سپس بفروشد تا نقدینگی آزاد شود. LC مدت‌دار پرداخت را با فاصله مشخص (مثلاً ۳۰، ۶۰ یا ۹۰ روز) انجام می‌دهد. فروشنده هم می‌تواند LC را نزد بانک تنزیل کند تا زودتر به وجه برسد. این ساختار از رایج‌ترین انواع ال سی در واردات فولاد است و به مدیریت جریان نقدی کمک می‌کند.

• مهلت پرداخت پس از ارائه اسناد (۳۰/۶۰/۹۰ روز)
• قابل تنزیل برای دسترسی سریع‌تر فروشنده به وجه
• شفاف‌سازی نرخ بهره و کارمزد از ابتدا ضروری است
• مناسب واردات ورق، کویل سرد، قوطی و پروفیل

LC تأییدشده (Confirmed LC) برای بازارهای پرریسک

اگر بانک یا کشور خریدار ریسک اعتباری یا سیاسی دارد، تأیید یک بانک معتبر دوم، امنیت وصول را بالا می‌برد. در صادرات بیلت و اسلب به برخی بازارها، LC تأییدشده می‌تواند تفاوت بین معامله انجام‌شده و به تعویق‌افتاده باشد. فقط LC غیرقابل‌فسخ قابل تأیید است. این نوع از انواع اعتبار اسنادی هزینه بیشتری دارد، اما اطمینان نقدینگی را به‌مراتب افزایش می‌دهد.

• افزودن تعهد پرداخت بانک تأییدکننده
• مناسب کشورها یا بانک‌های با ریسک بالاتر
• هزینه کارمزدی بیشتر در ازای امنیت پرداخت
• مناسب محموله‌های ارزش‌بالا (اسلب، بیلت، کویل‌ها)

LC گردان (Revolving LC) برای همکاری‌های ماهانه

اگر با طرف مقابل هر ماه محموله تکراری دارید، LC گردان به‌جای صدور LC جدید، یک اعتبار واحد را برای چند تراکنش فعال نگه می‌دارد. این مدل می‌تواند بر اساس زمان یا ارزش شارژ شود və به کاهش هزینه و زمان اداری کمک کند. در زنجیره‌های تأمین فولاد، این روش برای تداوم همکاری بسیار منطقی است.

• پوشش چند محموله با یک LC
• مدل مبتنی بر زمان یا ارزش (تجمیعی یا غیرتجمیعی)
• کاهش اصلاحیه‌ها و رفت‌وبرگشت‌های بانکی
• تعریف سقف دوره و نحوه شارژ مجدد را دقیق بنویسید

LC قابل‌انتقال (Transferable) برای تریدرها

وقتی ذی‌نفع اول تولیدکننده نیست و نقش واسطه دارد، LC قابل‌انتقال اجازه می‌دهد تمام یا بخشی از اعتبار به تأمین‌کننده بعدی منتقل شود. این نوع از انواع LC در صادرات میلگرد و ورق از طریق تریدرها رایج است. عبارت «Transferable» باید در متن LC ذکر شود و هماهنگی اسمی و عددی بین نسخه‌ها حیاتی است.

• انتقال کل یا بخشی از اعتبار به تأمین‌کننده
• حفظ محرمانگی حاشیه سود واسطه
• نیازمند انطباق نام‌ها، تاریخ‌ها و مبالغ
• کاربردی در زنجیره‌های چندلایه تأمین فولاد

SBLC (Standby LC) برای تضمین تعهد پرداخت

SBLC شبیه ضمانت‌نامه بانکی است: اگر خریدار پرداخت نکرد، بانک می‌پردازد. بنابراین بیشتر نقش تضمینی دارد تا پرداخت اصلی. در قراردادهای بلندمدت فولادی برای حسن انجام تعهد یا تضمین پرداخت، SBLC بسیار مفید است و معمولاً کنار سایر روش‌های تسویه استفاده می‌شود.

• تضمین پرداخت در صورت نکول خریدار
• مناسب قراردادهای میان‌مدت یا بلندمدت
• کارمزد بالاتر نسبت به برخی گزینه‌ها
• شفافیت شرایط Draw از ابتدا ضروری است

LC پشت‌به‌پشت (Back-to-Back) برای زنجیره‌های چندمرحله‌ای

در معاملات پیچیده که واسطه بین خریدار نهایی و تولیدکننده حضور دارد، Back-to-Back LC راه‌حل استاندارد است. ذی‌نفع اول، بر اساس LC دریافتی، یک LC دوم به نفع تأمین‌کننده خود صادر می‌کند. این روش از انواع اعتبار اسنادی رایج برای مدیریت نقدینگی و محرمانگی در تریدرهاست.

• وجود دو LC مجزا (از خریدار به واسطه، از واسطه به تأمین‌کننده)
• هم‌ترازی دقیق زمان‌بندی حمل و ارائه اسناد
• حفظ محرمانگی قیمت و قرارداد
• پیچیدگی اجرایی بیشتر اما انعطاف‌پذیر

LC با بند قرمز/سبز برای پیش‌پرداخت کنترل‌شده

وقتی تولیدکننده برای تدارک مواد اولیه به نقدینگی نیاز دارد، بند قرمز (Red Clause) اجازه پیش‌پرداخت با تعهد کتبی می‌دهد؛ بند سبز (Green Clause) علاوه بر تعهد کتبی، رسید انبار کالا را هم الزام می‌کند. این ساختار در فولاد تأمین مالی را تسهیل می‌کند، ولی نیازمند کنترل دقیق خریدار است.

• Red Clause: پیش‌پرداخت در برابر تعهد کتبی ذی‌نفع
• Green Clause: پیش‌پرداخت با تعهد به‌همراه رسید انبار
• تعریف سقف، وثایق و نوع مدارک از ابتدا
• توازن بین سرعت تأمین و مدیریت ریسک خریدار

LC داخلی برای معاملات بزرگ داخل کشور

حتی در پروژه‌های بزرگ داخلی نیز می‌توان از LC استفاده کرد. LC داخلی نظم اسنادی و شفافیت پرداخت را افزایش می‌دهد و اختلافات را کاهش می‌دهد. برای قراردادهایی که چند پیمانکار و تأمین‌کننده درگیرند، این مدل بانک‌محور، کنترل و پیگیری را آسان‌تر می‌کند.

• کاربرد در پروژه‌های ملی و صنعتی
• افزایش انضباط مالی و مستندسازی
• کاهش تنش‌های حقوقی و مالی
• هماهنگی با قوانین تجارت داخلی ضروری است

مقایسه کوتاه سه گزینه پرکاربرد در فولاد

در یک نگاه، سه گزینه پرتقاضا در صنعت فولاد — Sight LC، Usance LC و SBLC — هرکدام جانمایه متفاوتی دارند. جدول زیر جمع‌بندی اجرایی به شما می‌دهد تا از میان انواع ال سی انتخاب بهتری داشته باشید.

اسناد حیاتی که از روز اول توافق کنید

کیفیت LC برابر با کیفیت اسناد آن است. بانک صرفاً اسناد را می‌سنجد، نه مکاتبات روزمره. برای اینکه اجرای انواع LC بی‌دردسر باشد، از همان ابتدا روی چک‌لیست اسناد توافق کنید و نمونه‌ها را با فورواردر مرور کنید.

• Commercial Invoice، Packing List، Sales Contract
• Bill of Lading یا AWB، Insurance Certificate (برای CIF یا CIP)
• Certificate of Origin، Mill Test Certificate (MTC)
• Inspection Certificate، Weight List
• هر مدرک خاص کیفیت یا بسته‌بندی که توافق شده باشد

اشتباهات رایج که LC را زمین می‌زند

بسیاری از پرونده‌های برگشت اسناد، ناشی از ناهماهنگی‌های کوچک است. با دقت در جزئیات و زمان‌بندی، می‌توانید از هزینه و تأخیر جلوگیری کنید. این توصیه‌ها مربوط به همه انواع اعتبارات اسنادی است.

• تفاوت جزئی نام‌ها و نشانی‌ها بین LC و اسناد حمل
• تاریخ‌های ناسازگار (حمل، صدور B/L، انقضای ارائه)
• عدم تطابق گرید، ضخامت یا استاندارد با قرارداد
• ناسازگاری اینکوترمز بین قرارداد و LC
• عدم هماهنگی بانک کارگزار یا تأییدکننده و مسیر ابلاغ

خط زمان استاندارد یک معامله LC فولادی

مدیریت تقویمی، جلوی بسیاری از هزینه‌های پنهان را می‌گیرد. از گشایش LC تا ارائه اسناد و وصول وجه، هر مرحله باید واقع‌بینانه زمان‌بندی شود. این چارچوب برای همه انواع اعتبار اسنادی قابل تطبیق است.

چک‌لیست سریع اجرای بی‌دردسر LC

یک نگاه نهایی برای اینکه اجرای شما از میان تمام انواع ال سی روان و کم‌اصطکاک باشد. این چک‌لیست را می‌توانید به‌عنوان دستور کار تیم فروش و حمل‌ونقل استفاده کنید.

• متن LC با قرارداد و اینکوترمز هم‌راستا باشد
• اسناد نمونه قبل از حمل نهایی شوند
• ظرف زمان ارائه اسناد، واقعی و قابل انجام باشد
• وظایف فروشنده، فورواردر و بازرس مکتوب و شفاف باشد
• نرخ‌ها و کارمزدها از ابتدا صورت‌جلسه شود

جمع‌بندی اجرایی برای فولادکاران

Sight LC برای نقدشوندگی سریع، Usance LC برای تنفس مالی خریدار، Confirmed LC برای بازارهای پرریسک، Transferable و Back-to-Back برای زنجیره‌های چندلایه، Revolving برای همکاری‌های ماهانه و SBLC برای تضمین تعهد. انتخاب درست از میان انواع LC به جنس همکاری، ریسک طرف مقابل و نیاز نقدینگی شما بستگی دارد. دقت در متن LC + اسناد بی‌نقص = وصول بی‌دردسر.

• مشتری جدید: Sight یا Confirmed LC را در اولویت بگذارید
• همکاری تکرارشونده: Revolving LC بهترین گزینه است
• نیاز به تنفس مالی: Usance LC با امکان تنزیل
• زنجیره چندلایه: Transferable یا Back-to-Back
• قرارداد بلندمدت: SBLC کنار روش اصلی تسویه