انواع فرمینگ ورق گالوانیزه؛ زیبایی و عملکرد در کنار هم

ورق گالوانیزه نوعی ورق فولادی است که با لایه‌ای از فلز روی (Zn) پوشش داده شده است تا مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی داشته باشد. این ورق‌ها به دلیل دوام و قابلیت شکل‌پذیری بالا، در صنایع مختلف، از ساختمان‌سازی تا صنایع تولیدی، کاربرد گسترده‌ای دارند. برای بهره‌برداری کامل از ویژگی‌های ورق گالوانیزه، اغلب نیاز به فرمینگ یا شکل‌دهی آن وجود دارد. فرمینگ ورق گالوانیزه نه تنها باعث افزایش تنوع کاربرد این ورق‌ها می‌شود، بلکه مقاومت و تحمل بار آن‌ها را نیز بهبود می‌بخشد. در این مقاله از وبلاگ همراه فلز، شما را با انواع فرمینگ ورق گالوانیزه، کاربردها، روش‌های اجرا و نکات فنی مهم آشنا می‌کنیم.

فرآیند فرمینگ ورق گالوانیزه

فرمینگ به مجموعه عملیات تبدیل ورق گالوانیزه به اشکال مختلف گفته می‌شود. این فرآیند با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته، امکان تولید ورق‌هایی با سطح مقطع سینوسی، ذوزنقه‌ای، شیروانی و کرکره‌ای را فراهم می‌کند. فرمینگ نه تنها شکل ورق را تغییر می‌دهد، بلکه استحکام آن را افزایش داده و قابلیت تحمل فشار و بارهای محیطی را بالا می‌برد.

ورق‌های فرمینگ‌شده گالوانیزه معمولاً در پوشش سقف‌های شیروانی، سوله‌ها، ویلاها و سازه‌های صنعتی به‌ویژه در مناطق مرطوب و بارانی استفاده می‌شوند. دستگاه‌های فرمینگ قابلیت شکل‌دهی ورق‌ها با ضخامت‌های مختلف را دارند و هر نوع فرم برای کاربردهای خاصی مناسب است.

در صورت نیاز به ورق رنگی فرمینگ، دو رویکرد وجود دارد: یا ابتدا ورق گالوانیزه در داخل کوره رنگ‌آمیزی می‌شود و سپس ورق رنگی حاصل، فرم داده می‌شود؛ یا ابتدا ورق به شکل دلخواه فرم می‌گیرد و بعد با رنگ‌های پودری پوشش داده می‌شود. از آن‌جا که میزان چسبندگی رنگ حاصل از فرآیند پخت در کوره بسیار بیشتر از رنگ پودری است، بهتر است ابتدا ورق را به رنگ دلخواه رنگ‌آمیزی کوره‌ای کرده و سپس آن را فرم دهید تا طول عمر پوشش رنگ و مقاومت در برابر خراش و فرسایش بیشتر شود.

انواع فرمینگ ورق گالوانیزه

ورق‌های گالوانیزه با طرح‌ها و فرم‌های متنوعی تولید می‌شوند که هر یک کاربرد خاص خود را دارند. در ادامه، رایج‌ترین طرح‌ها را معرفی می‌کنیم.

ورق گالوانیزه طرح ذوزنقه

ورق گالوانیزه طرح ذوزنقه دارای موج‌های زاویه‌دار و منظم است که در عرض ورق ایجاد می‌شود. فرم ذوزنقه‌ای از نظر تحمل بار و استحکام خمشی، یکی از مقاوم‌ترین فرم‌ها در بین ورق‌های گالوانیزه به شمار می‌آید، اما بسته به نوع پروژه، همیشه بهترین گزینه برای پوشش دیوار و سقف نیست و باید بر اساس محل اجرا و دهانه موردنظر انتخاب شود.

با توجه به سفارش مشتری، طول و عرض این ورق‌ها قابل تنظیم است و محدودیت جدی در طول تولید وجود ندارد. یکی از کاربردهای مهم فرم ذوزنقه‌ای، استفاده در سقف‌های سوله‌های صنعتی، سالن‌های ورزشی، ویلاها و حتی به عنوان حصار دور زمین و کارگاه است. در سال‌های اخیر، از این طرح به عنوان عرشه فولادی (DEK) نیز استفاده می‌شود که جایگزین تیرچه و سفال در سقف برخی ساختمان‌ها شده و سرعت اجرا را بالا می‌برد.

فرم ذوزنقه زیرمجموعه‌های کاربردی متعددی دارد:

1. فرم دامپا: بیشتر در پوشش داخلی سقف و دیوارها به کار می‌رود و ظاهری مرتب و منظم به فضا می‌دهد.
2. فرم نما: برای کانال‌های پیش‌ساخته هدایت آب باران و برف در سقف‌های شیب‌دار و شیروانی استفاده می‌شود.
3. فرم آبرو: به عنوان پوشش فلزی در لبه سوله‌ها و ساختمان‌ها جهت جمع‌آوری و هدایت آب، و محافظت سطوح خارجی در برابر رطوبت به کار می‌رود.

برای مشاهده قیمت ورق گالوانیزه هفت الماس و دریافت اطلاعات دقیق می‌توانید روی لینک کلیک کنید یا با کارشناسان فروش همراه فلز تماس بگیرید.

ورق گالوانیزه طرح سینوسی (کرکره‌ای)

ورق سینوسی دارای موج‌های منحنی و پیوسته است و از قدیمی‌ترین انواع ورق‌های موج‌دار برای پوشش سقف‌های شیب‌دار محسوب می‌شود. به دلیل شباهت ظاهری این فرم به امواج دایره‌ای و مدور، به آن «سینوسی» گفته می‌شود. این طرح، سال‌هاست که برای سقف شیروانی ویلاها و خانه‌ها، به‌خصوص در مناطق شمالی کشور که در تماس مداوم با رطوبت، باران و برف هستند، استفاده می‌شود.

ورق گالوانیزه ساده یا رنگی برای تولید این طرح به کار می‌رود و به‌صرفه‌ترین نوع فرمینگ برای پوشش سقف‌های سبک و حصار دور زمین و ساختمان است. به دلیل زیبایی ظاهری، این ورق‌ها در نما و حصار نیز محبوب‌اند. طبیعی است که به علت جذابیت ظاهری و استفاده از ورق‌های رنگی، قیمت آن‌ها کمی بالاتر از فرم‌های ساده‌تر است.

توجه داشته باشید که با بالا رفتن قیمت ورق رنگی، قیمت ورق طرح سینوسی نیز افزایش خواهد داشت.

ورق گالوانیزه طرح سفال

این نوع فرم برای سقف شیروانی ویلاها، سردر منازل و ساختمان‌های مسکونی مناسب است و از ورق گالوانیزه یا رنگی با ضخامت حدود ۰٫۴ تا ۰٫۶ میلی‌متر تولید می‌شود. ظاهر این طرح شبیه سفال است و برای پروژه‌هایی که هم زیبایی ظاهری و هم دوام مدنظر است، انتخاب بسیار خوبی محسوب می‌شود.

مزایای این نوع فرم شامل موارد زیر است:

• وزن سبک و کاهش بار مرده سازه
• ایمنی بالا در برابر زلزله در مقایسه با سفال و پوشش‌های سنگین سنتی
• نصب سریع و نسبتاً آسان
• قیمت مناسب در مقایسه با مصالح لوکس مشابه
• ثبات رنگ در درازمدت (در صورت استفاده از رنگ کوره‌ای باکیفیت)
• مقاومت در برابر شرایط جوی مختلف مانند باد، باران، برف و تابش خورشید
• عدم شکنندگی و پوسیدگی مانند سفال سنتی

ورق گالوانیزه طرح شادولاین

طرح شادولاین یکی از زیباترین و کلاسیک‌ترین انواع فرمینگ است که ظاهر آن تا حدی شبیه طرح ذوزنقه‌ای، اما با هندسه پله‌ای‌تر و تزئینی‌تر است. این طرح ابتدا روی ساندویچ پانل‌ها استفاده می‌شد، اما به مرور با افزایش تقاضا برای نماها و سقف‌های مدرن، روی ورق‌های شیروانی نیز رایج شد.

شادولاین به دلیل طراحی خاص، ظاهر خشک و صنعتی ساختمان را نرم‌تر و مدرن‌تر می‌کند و برای ویلاها، سوله‌های نمایشگاهی و ساختمان‌های مسکونی با طراحی معمارانه، گزینه جذابی است. قیمت این فرم معمولاً کمی بالاتر از طرح‌های ساده‌تر است، اما در مقابل، جلوه بصری و ارزش افزوده بیشتری ایجاد می‌کند. با رنگ‌آمیزی کوره‌ای در رنگ‌های متنوع، هم زیبایی آن افزایش می‌یابد و هم مقاومت آن در برابر فرسایش و زنگ‌زدگی تقویت می‌شود.

جدول مشخصات فنی انواع فرمینگ ورق گالوانیزه

نوع فرمینگ	ویژگی‌ها	عرض مفید (cm)	کاربردها
ذوزنقه‌ای	موج‌های زاویه‌دار منظم، استحکام بالا	80 تا 100	سقف شیروانی، سوله، ویلا، سالن صنعتی
سینوسی (کرکره‌ای)	موج‌های منحنی پیوسته، انعطاف‌پذیر	80 تا 95	سقف‌های سبک، پوشش دیوار، کانکس
طرح سفال (پالرمو/ژنوا)	شباهت ظاهری به سفال، زیبا و شکیل	80 تا 105	سقف ویلا، سردر منازل، نماکاری لوکس
طرح شادولاین	پله‌ای و تزئینی، طراحی زیبا	80 تا 100	نما و سقف ساختمان‌های ویلایی و مسکونی
طرح لمبه (نما لمبه‌ای)	سطح صاف با شیارهای عمودی یا افقی	15 تا 30	پوشش دیوار، سقف کاذب، سردر مغازه‌ها

روش‌های فرمینگ ورق گالوانیزه

در گذشته، ورق‌های فلزی عمدتاً با روش‌های دستی یا نیمه‌دستی مانند پرس کردن یا خمکاری ساده فرم داده می‌شدند. این روش‌ها علاوه بر هزینه بالای نیروی انسانی، سرعت پایینی داشتند و قیمت تمام‌شده پروفیل و ورق فرمینگ برای مصرف‌کننده را بالا می‌بردند. امروزه، رول فرمینگ به عنوان تکنیک اصلی و مقرون‌به‌صرفه برای فرم‌دهی ورق‌های گالوانیزه شناخته می‌شود.

رول فرمینگ را می‌توان به دو روش کلی انجام داد:

رول فرمینگ سرد (نورد سرد)

رول فرمینگ سرد برای ورق‌های نازک مانند ورق آلومینیوم، استیل کم‌کربن، ورق‌های آلیاژی سبک و اغلب ورق‌های گالوانیزه طرح‌دار استفاده می‌شود. در این روش، دمای ورق به‌طور قابل‌توجهی بالا نمی‌رود و تغییر شکل در دمای محیط یا کمی بالاتر انجام می‌شود. به دلیل ضخامت کم ورق‌ها، فرم‌دهی سریع‌تر و با دقت بالاتر انجام می‌گیرد.

مزایای اصلی این روش عبارت‌اند از:

• سرعت تولید بالا و امکان تیراژ زیاد
• کاهش نیاز به نیروی کار انسانی و در نتیجه کاهش هزینه‌ها
• کیفیت یکنواخت فرمینگ در طول ورق
• قابلیت تولید ورق‌های سبک و طرح‌دار مناسب برای سقف و نما

رول فرمینگ گرم (نورد گرم)

رول فرمینگ گرم برای ورق‌ها و مقاطع ضخیم‌تر فولادی به کار می‌رود و در تعداد محدودتری از کارخانه‌ها انجام می‌شود. در این روش، ورق تا دمای مشخصی گرم می‌شود تا تغییر شکل پلاستیک در مقاطع ضخیم آسان‌تر شود. این تکنیک برای تولید برخی مقاطع سنگین مانند نبشی، تیرآهن و پروفیل‌های صنعتی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به دلیل حساسیت بالا به دما، کنترل دقیق فرآیند بسیار مهم است؛ تغییرات نامناسب دما می‌تواند منجر به افت کیفیت یا حتی نابودی محصول شود. به همین دلیل، کاربرد این روش بیشتر در خطوط نورد سنگین است و برای فرمینگ ورق‌های نازک گالوانیزه سقفی، روش سرد انتخاب اصلی است.

دستگاه‌ها و قالب‌های رول فرمینگ ورق گالوانیزه

دستگاه‌های رول فرمینگ با اعمال نیرو به غلتک‌ها، ورق گالوانیزه را مرحله‌به‌مرحله از بین مجموعه‌ای از قالب‌ها عبور می‌دهند تا طرح نهایی روی ورق ایجاد شود. این دستگاه‌ها در انواع مختلف طراحی می‌شوند که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نورد دوپلکس: مناسب تولید تیراژ بالا، با دو ردیف غلتک که امکان تعویض سریع طرح را فراهم می‌کنند.
• نورد معلق (Cantilevered): برای طرح‌هایی که نیاز به دسترسی یک‌طرفه و تنظیم راحت‌تر غلتک‌ها دارند.
• نورد ترکیبی (Through-Shaft Duplex): ترکیبی از مزایای سیستم‌های دوپلکس و استاندارد، مناسب خطوط انعطاف‌پذیر.
• نورد استاندارد یا صفحه‌ای (Rafted): که در آن شاسی‌ها یا «رافت‌ها» قابل تعویض‌اند و می‌توان بین طرح‌های مختلف، ست غلتک و شاسی را سریع جابه‌جا کرد.

علاوه بر نوع دستگاه، قالب‌ها نقش اصلی را در شکل نهایی ورق ایفا می‌کنند. برخی از مهم‌ترین قالب‌های رول فرمینگ عبارت‌اند از:

• قالب ورق شیروانی: شامل طرح‌های مختلفی مانند کرکره‌ای، شیروانی ذوزنقه و شیروانی شادولاین که عمدتاً برای پوشش سقف سوله‌ها، سالن‌ها و ویلاها استفاده می‌شوند.
• قالب طرح ذوزنقه (عرشه فولادی): برای تولید ورق‌های ذوزنقه‌ای که در سقف‌سازی، سوله‌ها و عرشه فولادی ساختمان‌ها کاربرد دارد.
• قالب طرح سفال، تیپ پالرمو: اجرا روی ورق‌های گالوانیزه با ضخامت حدود ۰٫۵ میلی‌متر، با فاصله خم‌ها حدود ۲۵ سانتی‌متر و انحنای ملایم بین آن‌ها؛ مناسب سقف ویلاها و پروژه‌های لوکس.
• قالب طرح سفال، تیپ فرانسه: شامل یک خم بزرگ، دو خم کوچک و دوباره یک خم بزرگ است و به دلیل شباهت زیاد به سفال سنتی، امروزه در بسیاری از سقف‌های شیروانی، جایگزین سفال شده است.
• قالب طرح پروفیل: برای تولید مقاطع پروفیلی درب و پنجره، آلاچیق، گلخانه و پروفیل‌های لوله‌ای به کار می‌رود.
• قالب طرح دیواری یا کانکسی: برای چین دادن منظم به ورق‌های فولادی (از جمله گالوانیزه) که چین‌های داخلی و خارجی آن تقریباً هم‌اندازه‌اند و برای ساخت کانکس، کانتینر و دیواره‌های صنعتی استفاده می‌شود.
• قالب طرح دیواری دامپا و نما: شباهت زیادی به طرح کانکسی دارد، اما نوع چین در آن متفاوت است؛ در طرح نما، خم‌ها گوشه‌دارترند و در طرح دامپا، خم‌ها به صورت نیم‌دایره شکل گرفته‌اند و ظاهری نرم‌تر و دکوراتیو ایجاد می‌کنند.

با انتخاب صحیح نوع دستگاه و قالب، می‌توان ورق گالوانیزه را متناسب با نیاز پروژه، از سقف شیروانی ویلا تا سوله صنعتی و کانکس، به بهترین شکل فرم داد.

نتیجه‌گیری: رول فرمینگ، بهترین و اقتصادی‌ترین روش برای فرم‌دهی ورق گالوانیزه است. این فرآیند، علاوه بر ایجاد تنوع در طرح و زیبایی ظاهری، مقاومت ورق در برابر فشار و عوامل محیطی را افزایش می‌دهد و مصرف‌کننده را از روش‌های سنتی، زمان‌بر و پرهزینه بی‌نیاز می‌کند. با انتخاب درست نوع فرمینگ، رنگ و تولیدکننده، می‌توانید سقف، نما و سازه‌ای مقاوم، زیبا و مقرون‌به‌صرفه طراحی کنید.

با توجه به افزایش قیمت ورق گالوانیزه در بازار، طبیعی است که هزینه خدمات برشکاری و فرمینگ نیز متغیر باشد. انتخاب ضخامت مناسب، طرح درست و تولیدکننده معتبر می‌تواند در کنترل هزینه نهایی و افزایش طول عمر سازه نقش مهمی داشته باشد.