ورق
لوله
قوطی و پروفیل
میلگرد
تیرآهن و مقاطع سنگین
اتصالات
نبشی، ناودانی، سپری
مش و شبکهها
مفتول و سیمها
مواد اولیه فولاد
ضایعات آهن
آیا ورق گالوانیزه زنگ می زند؟
از پرکاربردترین انواع فولاد که از قضا مقاومت بالایی هم در برابر زنگزدگی دارد، میتوان به ورق گالوانیزه اشاره کرد. این ورق بهدلیل داشتن لایهای از فلز روی روی سطحش، در برابر رطوبت و عوامل خورنده مقاومتر از سایر آهنآلات است و به همین خاطر در صنایع مختلف، بهویژه ساخت لوازم خانگی، استفاده زیادی دارد. با این حال که نام مستعار این محصول «فولاد ضد زنگ یا فولاد زنگ نزن» است، همچنان گاها این سوال پیش میآید که آیا ورق گالوانیزه زنگ میزند؟ بله، در شرایط خاص ممکن است دچار زنگزدگی شود؛ اما اگر از آن درست نگهداری شود، دوام آن از بیشتر انواع فولاد بالاتر است. برای اینکه بفهمیم چرا، باید بدانیم ورقها چطور گالوانیزه میشوند.
فرآیند تولید یا تبدیل ورقها به گالوانیزه
در این فرآیند، ورق سیاه را در حمامی از فلز روی مذاب قرار میدهند تا یک لایه نازک از روی به سطح آن بچسبد. سپس با عبور جریان الکتریکی، این پوشش به لایههای فولاد نفوذ میکند و پیوندی محکم بهوجود میآورد. این گالوانیزه کردن از 2 روش سرد و گرم صورت میگیرد که به این روش گالوانیزه گرم میگویند.
در روش گالوانیزه سرد اما، فلز روی به شکل رنگ یا اسپری روی سطح پاشیده میشود؛ پوششی که بیشتر ظاهری است و دوام شیمیایی کمتری دارد. درواقع، این لایه روی مثل یک سپر محافظ از فولاد زیرین در برابر زنگزدگی محافظت میکند. در واقع ورق گالوانیزهها همان ورقهایی هستند یک پوشش روی دارند.
با این حال، اگر این پوشش آسیب ببیند یا در شرایط نامناسب قرار بگیرد، ورق به مرور دچار خوردگی میشود.
همانطور که متوجه شدید، این پوشش روی به صورت یک مراحله جداگانه و به عنوان یک سد دفاعی از ورق عمل میکند که رعایت نکردن برخی نکات باعث میشود تا این پوشش دفاعی دچار خردگی شود. در ادامه نکاتی که باعث از بین رفتم ورق گالوانیزه میشود را توضیح میدهیم.
بیشتر بدانید: گالوانیزاسیون چیست و چگونه انجام میشود؟
مواردی که باعث زنگ زدگی ورق گالوانیزه میشود
دلایلی که ممکن است روی زنگ زدن ورق گالوانیزه تاثیر گذار باشند عبارتاند از:
- آسیب دیدن پوشش روی
- رطوبت یا بخار زیاد
- تماس با مواد شیمیایی خورنده
- تغییرات شدید دمایی
- آلودگیهای صنعتی
- بستهبندی یا نگهداری نادرست
- مجاورت با آب شور
- تهویه ضعیف
- نصب یا استفاده اشتباه
در ادامه هریک از این عوامل رو به صورت گسترده تر بررسی خواهیم کرد.
بسته بندی نادرست
اگر قرار است ورق گالوانیزه را انبار کنید، درست و مناسب بسته بندی نکردن آنها، باعث آسیب رسیدن از جوانب مختلفی میشود. بسته بندی ورق گالوانیزه، به اندازه قیمت و مراحل خرید و برند و غیره اهمیت بالایی دارد. به عنوان مثال ممکن است تسمه بسته بندی نا مناسب بسته شده باشد و در صورت دَر رفتن با پوشش روی اصابت کند و سطح آن را دچار خراشیدگی کند. اگر قرار است ورق گالوانیزه را به خارج از ایران صادر کنید حتما باید یک تسمه کامل به دور کلاف آن بپیچید و به کلاف نیمه اکتفا نکنید.
بیشتر بدانید: صفر تا 100 بسته بندی ورق گالوانیزه؛ با روشها، استانداردها و نکات ایمنی بستهبندی آن آشنا شوید.
رطوبت یا بخار زیاد
رطوبت، دشمن خاموش فولاد گالوانیزه است. اگر ورقها برای مدت طولانی در محیطهای مرطوب یا در تماس مستقیم با بخار قرار بگیرند، لایه روی بهمرور خاصیت حفاظتی خود را از دست میدهد که در چنین شرایطی، حتی اگر سطح ورق ظاهراً سالم به نظر برسد، خوردگی از زیر لایه شروع میشود و کمکم سطح را متورم و لکهدار میکند.
تماس با مواد شیمیایی خورنده
تماس با موادی مثل اسیدها، نمکها یا حتی شویندههای صنعتی میتواند به لایهی محافظ روی آسیب بزند و گاها بسیاری از کارخانهها ناخواسته ورقها را در نزدیکی مواد شیمیایی نگهداری میکنند، بیآنکه بدانند بخار همین مواد میتواند واکنش شیمیایی ایجاد کند و باعث تغییر رنگ یا خوردگی شود. بهتر است ورقهای گالوانیزه در فضایی جدا از مواد شیمیایی، و با فاصله زیاد خوب نگهداری شوند تا پوشش روی دوام خود را حفظ کند و همچنین ن فضا تهویه مناسبی داشته باشد.
تغییرات شدید دمایی
نوسانات زیاد دما مخصوصا در محیطهای باز، فشار زیادی به لایهی روی وارد میکند ووقتی ورق در روزهای گرم منبسط و در شبهای سرد منقبض میشود، ممکن است ترکهای ریزی روی سطح ایجاد شود. این ترکها در ظاهر دیده نمیشوند اما در درازمدت مسیر نفوذ رطوبت را باز میکنند. به همین دلیل توصیه میشود انبارها دمای نسبتا ثابت و کنترلشدهای داشته باشند تا پوشش ورقها سالم بماند. اگر قصد دارید پیش از خرید با ابعاد و ضخامتهای متداول بازار آشنا شوید، پیشنهاد میشود نگاهی به قیمت ورق گالوانیزه 6 متری بیندازید تا مقیاسها و اختلاف نرخها را بهتر درک کنید
آسیب دیدن پوشش روی ورق
گاهی اوقات همین پوشش نازک روی، تمام خط دفاعی فولاد در برابر رطوبت است. اگر هنگام بستهبندی، ورقها بهدرستی جدا و محافظت نشوند یا در زمان بارگیری با جسم سخت تماس پیدا کنند، این لایه خراش میبیند که در چنین حالتی، فولاد زیرین در معرض هوا و رطوبت قرار میگیرد و روند زنگزدگی از همان نقطه شروع میشود.
بسیاری از کارشناسان حملونقل فولاد تأکید میکنند که استفاده از پدهای نرم بین ورقها و جلوگیری از تماس مستقیم فلز با فلز، سادهترین راه برای پیشگیری از این نوع آسیب است. به یاد داشته باشید نگهداری ورقها در محیطی خشک، با تهویهی مناسب، میتواند عمر مفید گالوانیزه را تا چند برابر افزایش دهد.
مجاورت با آب شور
اگر ورق گالوانیزه در نزدیکی دریا یا محیطهای مرطوب قرار بگیرد، نمک موجود در هوا کمکم روی سطح آن مینشیند و با رطوبت ترکیب میشود. شاید در نگاه اول فقط لکههای کوچکی روی ورق دیده شود، اما همین لکهها نشانهی شروع خوردگی هستند که به مرور، لایه روی خاصیت محافظتیاش را از دست میدهد و فولاد زیرین درگیر زنگزدگی میشود.
نصب یا استفاده اشتباه
خیلی وقتها ورق در کارخانه و انبار کاملا سالم میماند، اما هنگام نصب آسیب میبیند. مثلا وقتی برای برش از دستگاههای غیراستاندارد استفاده میشود پوشش روی در همان نقاط از بین میرود و حتی فشار بیشازحد یا ضربه ناگهانی موقع نصب میتواند مسیر زنگزدگی را باز کند. تجربه نصابها نشان داده که اگر در زمان اجرا از ابزار مخصوص گالوانیزه استفاده شود و تماس مستقیم بین دو فلز مختلف وجود نداشته باشد، ورق سالها بدون مشکل دوام میآورد. گاهی همین جزئیات ساده، تفاوت بین یک پروژه ماندگار و یک سطح زنگزده است.
محصولات گالوانیزه از رایجترین محصولات فولادی در بازار هستند که همین موضوع نگهداری و بستهبندی آنها را پراهمیت میسازد. شیوههای متنوعی در بستهبندی ورقهای گالوانیزه وجود دارد که با توجه به نیاز خریدار و مقصد او قابل تغییر است.
جمع بندی
ورق گالوانیزه ذاتا در برابر زنگزدگی مقاوم است. دلیلش هم ساده است؛ روی سطح آن لایهای از فلز روی (Zn) قرار دارد که مثل یک سپر محافظ عمل میکند و اجازه نمیدهد رطوبت یا هوا مستقیما به فولاد زیرین برسد. با این حال، این مقاومت هم حدی دارد. اگر سطح ورق خطوخش بردارد، مدت طولانی در معرض رطوبت یا بخار قرار بگیرد، یا با مواد شیمیایی تماس داشته باشد، لایه روی به مرور خاصیت خودش را از دست میدهد و خوردگی از همان نواحی شروع میشود.
گاهی هم مشکل از خود فرآیند گالوانیزهکاری است؛ اگر پوشش بهاندازه کافی ضخیم نباشد یا به درستی اجرا نشده باشد، ورق در برابر شرایط سخت محیطی دوام زیادی ندارد. به همین خاطر همیشه توصیه میشود قبل از استفاده، نوع پوشش و محل نگهداری ورق با دقت انتخاب شود تا خاصیت ضدزنگ آن تا سالها حفظ بماند. برای آشنایی با قیمتهای منطقهای میتوانید به صفحه قیمت ورق گالوانیزه شهرکرد مراجعه کنید تا مقایسه دقیقتری از نرخها داشته باشید.